Frigya Uygarlığında Mimari
Frigya sanat ve mimarisi konusunda bilgi edinebilmek için, Anadolu´nun çeşitli yerlerinde, özellikle Gordion, Midas şehirleri ve Pazarlı´da tümülüs şeklindeki mezarlarda veya kayalar içine oyulmuş zengin cepheli binalarda yapılan kazılara başvuruyoruz. Frigler, özellikle maden işçiliğinde çok ileri gitmişlerdi. Kaya ve taş mimaride kullanılan malzemeyi işlemek için madenden çeşitli aletler yapıyorlardı. Frigler zamanında korunaklı kalelerin varlığı, Pazarlı kazılarından anlaşılmıştır.
Yüksekçe bir tepenin üzerine yapılmış olan bu kalenin içinde muntazam dörtgen şeklinde küçük evler vardı. Evlerin temelleri taştan, üst kısımları tahta hatıllarla desteklenmiş kerpiçten yapılmıştı; damlar ise ahşaptı. Çatı ve dış cephelerin bazı kısımları boyalı kabartmalarla süslü toprak levhalarla kaplanmıştı. Bu türden toprak levhalara Pazarlı´dan başka Anadolu´nun çeşitli yerlerinde ve özellikle Gordion´da rastlandı. Bunlardaki resimler ve nakışlar Frigya sanatının, Anadolu´da eskiden beri köklenmiş geleneklerin, doğudan (özellikle Mezopotamya) ve batıdan (İonya ve Yunanistan) etkilerle geliştiğini göstermektedir.
Bu mimarinin en iyi örnekleri Eskişehir ve Afyonkarahisar arasındaki eserlerde görülür. Bunlar zengin süslemeli tapınak kalıntılarıdır. Alınlıklarında bir pencere bulunmaktadır. Frig ahşap mimarisinin Likya´da da görülen bir çeşidi Eski Bronz Çağ prototiplerine kadar gider. Bu mimari aynı zamanda erken doğu mimarisini de etkilemiştir. Klasik geleneğe göre frizi ilk defa Frigler kullanmıştır.
Amerikalıların Gordion´da son yıllarda yaptıkları kazılarda MÖ. VIII. yy.´da Frig evlerinin bazen taştan, bazen de tahta çerçeve kullanarak kaba tuğladan yapıldığı anlaşılmıştır. Bu evlerin bazılarının planı megaron tipindedir. Gordion´da şehrin etrafını çeviren surlar, şehir kapısı ve çeşitli binalar ortaya çıkarıldı. Frigler, doğu komşuları Urartular gibi kaya mimarlığında çok ileri gitmişlerdir, kayalar içinde hücreler, odalar, koridorlar, neye yaradığı henüz tam olarak anlaşılamayan yüksek kademeli merdivenler ve sunaklar yapmışlardır.
Aynı zamanda kayalıklarda, çoğu hallerde direkli ve alınlıklı binaları bulunan cepheler oluşturmuşlardır. Üzerinde birtakım geometri ve ya hayvan motifleri yer alan bu kaya cephelerinin Frig devletinin parlak devrinde yapıldığı anlaşılmıştır. Yalnız bu yapıların mezar olup olmadığı konusunda bir fikir birliği yoktur. Gerilerinde mezar odaları şeklinde hücreler bulunan bazı cepheler mezar olarak kabul edilmektedir. Fakat, Midas´ın mezarı olarak gösterilen Yazılıkaya´daki bir cephenin mezar olmadığı ve sadece bir tapınak cephesi olarak kullanıldığı düşünülmüştür. Bu mezar odası semerdanlı idi.
Saray depoları, hizmet yerleri ayrı yapılar halindedir. Bazılarının tabanı renkli taşlardan yapılmış mozaiklerle kaplıdır. Üzerinde zengin geometrik motifler bulunan süslemeler, Anadolu´da bugüne kadar bilinen en eski mozaik süslemeleridir. İçlerinde mobilya parçaları, fildişinden özenle işlenmiş sanat eserleri, insan ve hayvan kabartmaları, çeşitli çanak çömlek bulunmuştur. Kimmer istilası sırasında yıkılan şehir, yeniden yapılırken tapınakların dış cepheleri kabartmalı, renkli, pişmiş topraktan levhalarla süslenmiştir. Lidya devletinin hakimiyeti, doğu Yunan sanantının Gordion´a girmesine neden oldu.
Yüksekçe bir tepenin üzerine yapılmış olan bu kalenin içinde muntazam dörtgen şeklinde küçük evler vardı. Evlerin temelleri taştan, üst kısımları tahta hatıllarla desteklenmiş kerpiçten yapılmıştı; damlar ise ahşaptı. Çatı ve dış cephelerin bazı kısımları boyalı kabartmalarla süslü toprak levhalarla kaplanmıştı. Bu türden toprak levhalara Pazarlı´dan başka Anadolu´nun çeşitli yerlerinde ve özellikle Gordion´da rastlandı. Bunlardaki resimler ve nakışlar Frigya sanatının, Anadolu´da eskiden beri köklenmiş geleneklerin, doğudan (özellikle Mezopotamya) ve batıdan (İonya ve Yunanistan) etkilerle geliştiğini göstermektedir.
Bu mimarinin en iyi örnekleri Eskişehir ve Afyonkarahisar arasındaki eserlerde görülür. Bunlar zengin süslemeli tapınak kalıntılarıdır. Alınlıklarında bir pencere bulunmaktadır. Frig ahşap mimarisinin Likya´da da görülen bir çeşidi Eski Bronz Çağ prototiplerine kadar gider. Bu mimari aynı zamanda erken doğu mimarisini de etkilemiştir. Klasik geleneğe göre frizi ilk defa Frigler kullanmıştır.
Amerikalıların Gordion´da son yıllarda yaptıkları kazılarda MÖ. VIII. yy.´da Frig evlerinin bazen taştan, bazen de tahta çerçeve kullanarak kaba tuğladan yapıldığı anlaşılmıştır. Bu evlerin bazılarının planı megaron tipindedir. Gordion´da şehrin etrafını çeviren surlar, şehir kapısı ve çeşitli binalar ortaya çıkarıldı. Frigler, doğu komşuları Urartular gibi kaya mimarlığında çok ileri gitmişlerdir, kayalar içinde hücreler, odalar, koridorlar, neye yaradığı henüz tam olarak anlaşılamayan yüksek kademeli merdivenler ve sunaklar yapmışlardır.
Aynı zamanda kayalıklarda, çoğu hallerde direkli ve alınlıklı binaları bulunan cepheler oluşturmuşlardır. Üzerinde birtakım geometri ve ya hayvan motifleri yer alan bu kaya cephelerinin Frig devletinin parlak devrinde yapıldığı anlaşılmıştır. Yalnız bu yapıların mezar olup olmadığı konusunda bir fikir birliği yoktur. Gerilerinde mezar odaları şeklinde hücreler bulunan bazı cepheler mezar olarak kabul edilmektedir. Fakat, Midas´ın mezarı olarak gösterilen Yazılıkaya´daki bir cephenin mezar olmadığı ve sadece bir tapınak cephesi olarak kullanıldığı düşünülmüştür. Bu mezar odası semerdanlı idi.
Saray depoları, hizmet yerleri ayrı yapılar halindedir. Bazılarının tabanı renkli taşlardan yapılmış mozaiklerle kaplıdır. Üzerinde zengin geometrik motifler bulunan süslemeler, Anadolu´da bugüne kadar bilinen en eski mozaik süslemeleridir. İçlerinde mobilya parçaları, fildişinden özenle işlenmiş sanat eserleri, insan ve hayvan kabartmaları, çeşitli çanak çömlek bulunmuştur. Kimmer istilası sırasında yıkılan şehir, yeniden yapılırken tapınakların dış cepheleri kabartmalı, renkli, pişmiş topraktan levhalarla süslenmiştir. Lidya devletinin hakimiyeti, doğu Yunan sanantının Gordion´a girmesine neden oldu.
Frigya Uygarlığı
- Friglerin Tarihi
- Frigya Uygarlığında Dil ve Yazı
- Frigya Uygarlığında Mimari
- Frigya Uygarlığında Mitoloji, Din ve Kibele İnanışı
- Friglerde Ölü Gömme Geleneği
- Frigya Uygarlığı: Büyük Tümülüs
- Frigya Uygarlığı: Gordion (Yassıhöyük)
- Frigya Uygarlığı: Pessinus (Ballıhisar)
- Frigya Uygarlığı: Tapınak
- Frigya Uygarlığı: Nekropol
Medeniyetler Tarihi
- Abbasiler Dönemi
- Altınordu Devleti Tarihi
- Attila'nın Hayatı
- Augustus Dönemi
- Avarlar Tarihi
- Babür İmparatorluğunun Tarihi
- Marcus Tillius Cicero
- Aydınoğulları Beyliği
- Dulkadiroğulları Beyliği
- Karamanoğulları Tarihi
- Mengüçoğulları Beyliği
- Menteşeoğulları Beyliği
- Osmanoğulları Beyliği
- Ramazanoğulları Beyliği
- Perikles Dönemi
- Romalıların Tarihi
- Sezarın Hayatı
- Abazaların Tarihi
- Eski Türklerde Adsız
- Artuklular Beyliği
- Bambaralar Kimlerdir?
- Bilge Kağanın Hayatı
- Bizans İmparatorluğu Tarihi
- Cengiz Han Hayatı
- Dandanakan Savaşı Tarihi
- Danişmendliler Beyliği
- Deniz Kavimleri Olayı
- Dürziler Kimdir?
- Ege ve Yunan Medeniyetleri
- Feodalite Nedir?
- Frigya Uygarlığı
- Germiyanoğulları Beyliği
- Gronikos Çatışması
- Hititlerin Tarihi
- Hitit Mimarisi
- İasos Antik Kenti
- İskenderiye Şehri
- İzmir ve Efes Beylikleri
- Kapadokya Tarihi
- Kommagene Krallığı
- Lelegler
- Lidya Uygarlığı
- Metropolis Antik Kenti
- Mezopotamya Medeniyeti
- Milasın Tarihi
- Mısır Medeniyeti
- Saltuklular Beyliği
- Timur İmparatorluğu
- Türk Devletlerinin Tarihleri
- Zigguratlar
- Oğuzların Tarihi
- Teodora Kimdir?
- Hunların Tarihi
- İbranilerin Tarihi
- Büyük İskender İmparatorluğu
- Karahanlılar Dönemi
- Kavimler Göçünün Tarihi
- Keltlerin Tarihi
- Kleopatranın Hayatı
- Farnklar ve Clovis
- Fenikelilerin Tarihi
- Gaznelilerin Tarihi
- Galya ve Galyalılar
- Germenlerin Tarihi
- Göktürklerin Tarihi
- Haçlı Seferlerinin Tarihi
- Harzemşahlar Devleti
- Hazarların Tarihi
- Uygurların Tarihi
- Urartuların Tarihi
- Vikinglerin Tarihi
- Eski Yunan Tarihi
- Maya Takvimi
- Tapınak Şövalyeleri